Дэлхий дахинд өлсгөлөнгийн аюул нүүрлэж байна
Их Британийн (Daily Telegraph) сонины хүнсний зах зээлд ээлжит донсолгоо болно гэж үзэж байна.
Орос улс төмсний ургацынхаа тал орчим хувийг алдсан бөгөөд, үр тарианы хямрал нь үргэлжилж, ирэх жилээс Засгийн газартаа хандан гадаад зах зээлээс үр тариа худалдан авах санал тавихаас өөр аргагүй байдалд хүрнэ.
Улаан буудайн үнэ энэ оны зургадугаар сараас хойш 70 хувь өссөн байна. Оросын гадаад зах зээлд нийлүүлдэг улаан буудайн дөрөвний нэг хувийг хангадаг Хар далайн орчмын бүс нутаг ган гачгийн улмаас асар их хохирол амссан юм.
НҮБ-ын Хүнс, Хөдөө аж ахуйн байгууллага бүх зүйл есдүгээр сар гэхэд аажуу тайван байдалд орно гэж найдаж байлаа. Гэтэл тийм биш, харин хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ улам бүр нэмэгдсээр байна.
Тус байгууллага 2008 онд үнийн үсрэлтээс шалтгаалан "Гуравдагч ертөнцөд" хүнсний дажин дэгдсэн шиг үйл явдал дахин давтагдах вий гэж айн болгоомжлох боллоо.
Тэр үед улаан буудайн үнэ 13 долларт хүрч байсан юм. Одоохондоо дэлхийн зах зээлийн үнэ дээрх их үнээс 22 хувиар доогуур байна.
Орос энэ жил 60 сая тонн хүрэхтэй үгүйтэй тариа хураан авах бөгөөд дотоодын нийт хэрэглээ нь 75 сая тонн юм. Тус улсын нөөцийн санд (intervition fund) 9,5 сая тонн улаан буудайн нөөц байгаа ч цаана нь 17 сая тонн үр тариа хэрэгтэй тул ирэх жил гаднаас импортлон авахаас өөр аргагүй.
Өөр нэг сэтгэл түгшээж байгаа зүйлд эрдэнэ шиш орж байгаа бөгөөд энэ салатны ургамлын үнэ зургадугаар сараас 40 хувь нэмэгджээ. Үүний гол шалтгаан нь АНУ-д ургац муу байсан явдал юм.
Үүнтэй зэрэгцэн Хятад улс наймдугаар сард урьд өмнө авч байгаагүй асар их хэмжээ болох 432 мянган тонн эрдэнэ шиш гаднаас худалдан авснаа мэдэгдсэн юм. Эрдэнэ шишийн дэлхийн нөөц бага хэмжээтэй бөгөөд 37 жилийн турш нэг төвшинд байгаа учраас үнэ өсөхөд хүргэж байна.
Хэрэв Орос болон Украинд ахиад нэг жил үр тариа муу ургах юм бол Дэлхийн хүнсний зах зээлийг донсолгох аюулд хүргэнэ.
Олонхи эдийн засагчид хүнсний барааны үнийн хөөрөгдөл болон алтны үнэ асар өндөр байгаа нь бүхэлдээ үнийн өсөлт инфляцийн дохио тэмдэг гэдэгт итгэлтэй байна.
АНУ болон Европын мөнгө-зээлийн хэтэрхий аядуу зөөлөн бодлого нь дэлхий дахинд бэлэн мөнгөний илүүдэл үүсгэж байгаа юм.
Орос үнийн өсөлт инфляциараа Европт гуравдугаарт орж байна. Энэ оны нэгдүгээр сараас наймдугаар сард 5,4 хувь байсан бол есдүгээр сарын 20-ны байдлаар зургаан хувь болжээ.
Оросын Засгийн газар эхнээсээ 2010 онд бүхэлдээ 6-7 хувьд багтаана гэж тооцоолж байв. Европ тивд үнийн өсөлтөөрөө Оросыг зөвхөн Мальт (+6,4 хувь) Румын (+5,6 хувь) улсууд гүйцэд түрүүлээд байна.
Карнеги сангийн судалгааны дүнгээр Оросын эд хэрэглээний үнийн өсөлт инфляц 8,5-9 хувьд хүрч болзошгүй байгаа бөгөөд ирэх жилийн эхний хагаст хоёр орон тоотой болох магадлал их байгаа гэж үзсэн байна.
Тус сангийн шинжээчдийн онцлон тэмдэглэснээр оросуудын хэрэглээний зардлын ихээхэн хувийг буюу 38 хувийг хүнсний бараа эзэлдэг. Ийм учраас дэлхий дахинд хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ өсөх нь Оросын өргөн хэрэглээний барааны үнийн индексэд хүчтэй бөгөөд түргэн үйлчилнэ гэжээ.
Жишээлбэл, 2007 онд улаан буудайн дэлхий дахины үнэ 2-3 дахин нэмэгдэхэд Орос дахь хүнсний бүтээгдэхүүний үнийн өсөлт инфляци 21 хувиар өссөн бол хүнсний бус бүтээгдзхүүний үнийн өсөлт 7-8 хувь байсан гэж Карнеги сангийн тойм мэдээлэлд бичжээ.
Дэлхийн төв банкууд, хүнсний бүтээгдэхүүний хомсдлын улмаас үүссэн үнийн өсөлт инфляци эсвэл мөнгөний эргэлт буурах дифляци хоёрын аль нэгийг нь сонгох хүнд хэцүү шалгуурын өмнө нь зогсч байна гэж (The Daily Telegraph) сонины шинжээчид үзэж байна.
Орос улс төмсний ургацынхаа тал орчим хувийг алдсан бөгөөд, үр тарианы хямрал нь үргэлжилж, ирэх жилээс Засгийн газартаа хандан гадаад зах зээлээс үр тариа худалдан авах санал тавихаас өөр аргагүй байдалд хүрнэ.
Улаан буудайн үнэ энэ оны зургадугаар сараас хойш 70 хувь өссөн байна. Оросын гадаад зах зээлд нийлүүлдэг улаан буудайн дөрөвний нэг хувийг хангадаг Хар далайн орчмын бүс нутаг ган гачгийн улмаас асар их хохирол амссан юм.
НҮБ-ын Хүнс, Хөдөө аж ахуйн байгууллага бүх зүйл есдүгээр сар гэхэд аажуу тайван байдалд орно гэж найдаж байлаа. Гэтэл тийм биш, харин хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ улам бүр нэмэгдсээр байна.
Тус байгууллага 2008 онд үнийн үсрэлтээс шалтгаалан "Гуравдагч ертөнцөд" хүнсний дажин дэгдсэн шиг үйл явдал дахин давтагдах вий гэж айн болгоомжлох боллоо.
Тэр үед улаан буудайн үнэ 13 долларт хүрч байсан юм. Одоохондоо дэлхийн зах зээлийн үнэ дээрх их үнээс 22 хувиар доогуур байна.
Орос энэ жил 60 сая тонн хүрэхтэй үгүйтэй тариа хураан авах бөгөөд дотоодын нийт хэрэглээ нь 75 сая тонн юм. Тус улсын нөөцийн санд (intervition fund) 9,5 сая тонн улаан буудайн нөөц байгаа ч цаана нь 17 сая тонн үр тариа хэрэгтэй тул ирэх жил гаднаас импортлон авахаас өөр аргагүй.
Өөр нэг сэтгэл түгшээж байгаа зүйлд эрдэнэ шиш орж байгаа бөгөөд энэ салатны ургамлын үнэ зургадугаар сараас 40 хувь нэмэгджээ. Үүний гол шалтгаан нь АНУ-д ургац муу байсан явдал юм.
Үүнтэй зэрэгцэн Хятад улс наймдугаар сард урьд өмнө авч байгаагүй асар их хэмжээ болох 432 мянган тонн эрдэнэ шиш гаднаас худалдан авснаа мэдэгдсэн юм. Эрдэнэ шишийн дэлхийн нөөц бага хэмжээтэй бөгөөд 37 жилийн турш нэг төвшинд байгаа учраас үнэ өсөхөд хүргэж байна.
Хэрэв Орос болон Украинд ахиад нэг жил үр тариа муу ургах юм бол Дэлхийн хүнсний зах зээлийг донсолгох аюулд хүргэнэ.
Олонхи эдийн засагчид хүнсний барааны үнийн хөөрөгдөл болон алтны үнэ асар өндөр байгаа нь бүхэлдээ үнийн өсөлт инфляцийн дохио тэмдэг гэдэгт итгэлтэй байна.
АНУ болон Европын мөнгө-зээлийн хэтэрхий аядуу зөөлөн бодлого нь дэлхий дахинд бэлэн мөнгөний илүүдэл үүсгэж байгаа юм.
Орос үнийн өсөлт инфляциараа Европт гуравдугаарт орж байна. Энэ оны нэгдүгээр сараас наймдугаар сард 5,4 хувь байсан бол есдүгээр сарын 20-ны байдлаар зургаан хувь болжээ.
Оросын Засгийн газар эхнээсээ 2010 онд бүхэлдээ 6-7 хувьд багтаана гэж тооцоолж байв. Европ тивд үнийн өсөлтөөрөө Оросыг зөвхөн Мальт (+6,4 хувь) Румын (+5,6 хувь) улсууд гүйцэд түрүүлээд байна.
Карнеги сангийн судалгааны дүнгээр Оросын эд хэрэглээний үнийн өсөлт инфляц 8,5-9 хувьд хүрч болзошгүй байгаа бөгөөд ирэх жилийн эхний хагаст хоёр орон тоотой болох магадлал их байгаа гэж үзсэн байна.
Тус сангийн шинжээчдийн онцлон тэмдэглэснээр оросуудын хэрэглээний зардлын ихээхэн хувийг буюу 38 хувийг хүнсний бараа эзэлдэг. Ийм учраас дэлхий дахинд хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ өсөх нь Оросын өргөн хэрэглээний барааны үнийн индексэд хүчтэй бөгөөд түргэн үйлчилнэ гэжээ.
Жишээлбэл, 2007 онд улаан буудайн дэлхий дахины үнэ 2-3 дахин нэмэгдэхэд Орос дахь хүнсний бүтээгдэхүүний үнийн өсөлт инфляци 21 хувиар өссөн бол хүнсний бус бүтээгдзхүүний үнийн өсөлт 7-8 хувь байсан гэж Карнеги сангийн тойм мэдээлэлд бичжээ.
Дэлхийн төв банкууд, хүнсний бүтээгдэхүүний хомсдлын улмаас үүссэн үнийн өсөлт инфляци эсвэл мөнгөний эргэлт буурах дифляци хоёрын аль нэгийг нь сонгох хүнд хэцүү шалгуурын өмнө нь зогсч байна гэж (The Daily Telegraph) сонины шинжээчид үзэж байна.
1 comments:
nad shig ix iddeg xun odoo yaanaw dee
Post a Comment