Монгол улсын нийгэм эдийн засгийн үзүүлэлт 2010 оны эхний 2 сарын байдлаар...

I.Нийгмийн үзүүлэлт

-Ажил эрхлэлтийн байдал-
Үндэсний статистикийн газраас ажиллах хүчний судалгааг явуулсан байна. Судалгаанд нийт 3204 өрхийг хамруулсан байна.

Судалгааны дүнгээр 15 ба түүнээс дээш насны эдийн засгийн идэвхтэй хүн амын тоо 1120.3 мянга байгаагийн 53.2 хувь нь эрэгтэй, 46.8 хувь нь эмэгтэйчүүд байна.

Эдийн засгийн идэвхтэй хүн амын 977.4 мянга нь ажиллагчид, 142.9 мянга нь ажилгүй иргэд байна. Ажилгүйдлийн түвшин 2009 оны 4-р улиралд улсын хэмжээнд 12.8 хувь, хотод 16.5 хувь, хөдөөд 7.9 хувьтай байна. Аймаг, нийслэлийн хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний хэлтэст бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн тоо 11.6 хувиар нэмэгдсэн байна.

Улсын хэмжээгээр 19.5 мянган эмэгтэй ажилгүй гэж бүртгүүлсэн нь нийт бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн 54.3 хувийг эзэлж байгаа юм.

Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдээс 2010 оны эхний 2 сарын байдлаар 3000 хүн ажилд орсон байна. Үүний 18.1 хувь нь төрийн өмчит үйлдвэрийн газар, төсөвт байгууллагад, 81.9 хувь нь компани, хоршоо, бусад байгууллагад ажилд оржээ.

Нэг өрхийн сарын дундаж мөнгөн орлого 349.1 мянган төгрөг байгаа нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 1.6 хувиар өссөн үзүүлэлт байна. Харин нэг өрхийн сарын дундаж мөнгөн зарлага 368.3 мянган төгрөг байгаа нь өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 0.9 хувиар нэмэгдсэн үзүүлэлт аж.

Нийгмийн даатгалд 2010 оны эхний 2 сард 353.3 мян.хүн хамрагдаж, шимтгэл төлж байгаагийн 59 хувь нь аж ахуйн нэгж, байгууллагын, 41 хувь нь төсөвт байгууллагын даатгуулагчид байна. Нийгмийн даатгалын сангаас 2010 оны эхний 2 сард нийт 55.4 тэрбум төгрөгийн тэтгэвэр олгожээ. Нийгмийн халамжийн тэтгэвэр, тэтгэмж, тусламжийг 2010 оны эхний 2 сард 172.7 мянган хүнд олгож, 7.9 тэрбум төгрөг зарцуулжээ.

-Улсын хэмжээнд 2010 оны эхний 2 сард 3000 хүн нас баржээ-
Улсын хэмжээнд төрсөн хүүхдийн тоо (амьд төрөлтөөр) 2010 оны эхний 2 сард 11253 болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 983 хүүхдээр, амаржсан эх 11219 болж, 991 эхээр хувиар нэмэгдсэн байна. Улсын хэмжээгээр нэг хүртэлх насандаа эндсэн хүүхдийн тоо 243 болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 25 хүүхдээр,1-5 хүртэлх насандаа эндсэн хүүхдийн тоо 64 болж, 33 хүүхдээр нэмэгдэж, харин эхийн эндэгдэл 7 болж, 4 эхээр буурсан байна.

Халдварт өвчнөөр 2010 оны эхний 2 сард 4.9 мянган хүн өвчилжээ. Салхин цэцэг, вируст хепатит, тэмбүүг, цусан суулга, трихомониаз зэрэг халдварт өвчний тохиолдол буурсан байна. ХДХВ/ДОХ-ын тохиолдол 2010 оны эхний 2 сард хоёр бүртгэгдэж, 65 тохиолдол болжээ.

Улсын хэмжээнд 2010 оны эхний 2 сард 3000 хүн нас барсан нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 576 хүн буюу 23.9 хувиар өссөн байна. Эмнэлэгт нийт 111.5 мянган хүн хэвтэж эмчлүүлсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 5.9 мянган хүн буюу 5.6 хувиар нэмэгдэв.

-Гэмт хэрэг-
Улсын хэмжээнд 2010 оны эхний 2 сард 3175 гэмт хэрэг бүртгэгдсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 191 хэргээр буюу 5.7 хувиар буурчээ. Зарим төрлийн гэмт хэрэг өссөн ч өмчлөх эрхийн эсрэг гэмт хэрэг, байгаль хамгаалах журмын эсрэг гэмт хэрэг, шүүн таслах ажиллагааны эсрэг гэмт хэрэг, хүүхэд, гэр бүл, нийгмийн ёс суртахууны эсрэг гэмт хэрэг, аж ахуйн эсрэг гэмт хэрэг 4.9-53.3 хувиар буурсан нь нийт гэмт хэргийн тоо буурахад нөлөөлжээ. Гэмт хэрэг үйлдэгдсэн газраар нь авч үзвэл 38.9 хувь нь гэр, орон сууцанд, 18.0 хувь нь гудамж талбайд, 14.2 хувь нь олон нийтийн газарт, 1.3 хувь нь нийтийн тээвэрт, 2.7 хувь нь төрийн байгууллагад, 2.1 хувь нь төрийн бус байгууллагад, 4.4 хувь нь аж ахуйн нэгжид, 4.5 хувь нь авто зам дээр, 13.9 хувь нь бусад газарт үйлдэгджээ.

II.Макро эдийн засгийн үзүүлэлт
Хэрэглээний үнийн улсын индекс 2010 оны 2 дугаар сард өмнөх сартай харьцуулахад 3.0 хувь, өмнөх оны жилийн эцсийнхээс 5.4 хувь, өмнөх оны мөн үеийнхээс 8.3 хувиар тус тус өссөн байна. Ерөнхий индекс өмнөх сартай харьцуулахад 3.0 хувиар өсөхөд хүнсний бараа, ундаа, усны бүлгийн үнэ 6.2 хувиар нэмэгдсэн нь голлон нөлөөлсөн байна. Түүнчлэн согтууруулах ундаа, тамхины бүлгийн үнэ дүнгээрээ 0.3 хувь, хувцас, бөс бараа, гутлынх 1.5 хувь, гэр ахуйн тавилга, барааных 1.1 хувь, эм, тариа, эмнэлгийн үйлчилгээнийх 0.1 хувь, холбооны хэрэгсэл, шуудангийн үйлчилгээнийх 8.4 хувь, амралт, чөлөөт цаг, соёлын бараа, үйлчилгээнийх 0.6 хувь, зочид буудал, нийтийн хоол, дотуур байрны үйлчилгээнийх 2.9 хувь, бусад бараа, үйлчилгээнийх 1.0 хувиар тус тус өсчээ.
Харин орон сууц, ус, цахилгаан, түлшний бүлгийн үнэ дүнгээрээ 0.1 хувь, тээврийн бүлгийнх 0.9 хувиар буурч, боловсролын үйлчилгээний бүлгийн үнэ тогтвортой байв. Хэрэглээний бараа, үйлчилгээний үнэ 2010 оны 2 дугаар сард өмнөх сартай харьцуулахад Өмнөговь аймагт 0.2 хувиар буурсан бөгөөд бусад 20 аймаг, Улаанбаатар хотод 0.3-7.7 хувиар өссөн байна.

-Банкуудын чанаргүй зээл 442,5 тэрбум төгрөгт хүрчээ-
Mонголбанкны мэдээгээр мөнгөний нийлүүлэлт 2010 оны 2 дугаар сарын эцэст 2960.0 тэрбум төгрөгт хүрч, өмнөх сарынхаас 89.0 тэрбум төг буюу 3.1 хувь, өмнөх оны мөн үеийнхээс 645.2 тэрбум төг буюу 27.9 хувиар өсчээ. Гүйлгээнд байгаа бэлэн мөнгө 2010 оны 2 дугаар сарын эцэст 352.3 тэрбум төгрөгт хүрч, өмнөх сарынхаас 1.5 тэрбум төг буюу 0.4 хувиар өсч, өмнөх оны мөн үеийнхээс 45.0 тэрбум төг буюу 11.3 хувиар буурчээ. Аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэдэд олгосон нийт зээлийн өрийн үлдэгдэл 2010 оны 2 дугаар сарын эцэст 2682.0 тэрбум төгрөгт хүрч, өмнөх сарынхаас 7.6 тэрбум төг буюу 0.3 хувиар өсч, өмнөх оны мөн үеийнхээс 3.3 тэрбум төг буюу 0.1 хувиар буурчээ.

Хугацаа хэтэрсэн зээлийн өрийн үлдэгдэл 2010 оны 2 дугаар сарын эцэст 142.8 тэрбум төгрөгт хүрч, нийт зээлийн өрийн үлдэгдлийн 5.3 хувийг эзэлж байгаа бөгөөд өмнөх сарынхаас 20.3 тэрбум төг буюу 16.6 хувь, өмнөх оны мөн үеийнхээс 0.2 тэрбум төг буюу 0.1 хувиар тус тус өсчээ. Банкны системийн хэмжээгээр чанаргүй зээл 2010 оны 2 дугаар сарын эцэст 442.5 тэрбум төг болж, нийт зээлийн өрийн үлдэгдлийн 16.5 хувийг эзэлж байгаа нь өмнөх сарынхаас 15.7 тэрбум төг буюу 3.4 хувиар буурч, өмнөх оны мөн үеийнхээс 243.9 тэрбум төг буюу 2.2 дахин нэмэгдсэн байна.

-Төсвийн алдагдал 36,6 тэрбум байна-
Үнэт цаасны арилжаа 2010 оны 2 дугаар сард 18 удаа явагдаж, 1.9 тэрбум төгрөгийн гүйлгээ хийж, 3.8 сая ш үнэт цаас арилжигдсан байна. Арилжигдсан үнэт цаасны тоо өмнөх сарынхаас 2.8 сая ш буюу 3.7 дахин өсч, өмнөх оны мөн үеийнхээс 8.5 сая ш буюу 3.2 дахин буурчээ. Гүйлгээний хэмжээ өмнөх сарынхаас 1.3 тэрбум төг буюу 3.0 дахин, өмнөх оны мөн үеийнхээс 0.5 тэрбум төг буюу 39.0 хувиар өсчээ. Улсын нэгдсэн төсвийн орлого, тусламжийн нийт хэмжээ 2010 оны эхний 2 сард 326.7 тэрбум төг, нийт зарлага, эргэж төлөгдөх цэвэр зээлийн хэмжээ 378.1 тэрбум төг болж, нийт тэнцэл 51.4 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай гарлаа. Төсвийн алдагдал өмнөх оны мөн үеийнхээс 60.8 тэрбум төгрөгөөр буурахад төсвийн орлогын өсөлт зарлагынхаас 53.8 пунктээр их байгаа нь нөлөөлжээ. Төсвийн урсгал орлого 311.8 тэрбум төг, урсгал зардал 348.4 тэрбум төг болж,урсгал тэнцэл 36.6 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай гарчээ. Татварын нийт орлого өмнөх оны мөн үеийнхээс 119.9 тэрбум төг буюу 74.8 хувиар өсөхөд зарим бүтээгдэхүүний үнийн өсөлтийн албан татварын орлого 37.0 тэрбум төг буюу 227.4 дахин, аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварынх 33.5 тэрбум төг буюу 2.2 дахин, нэмэгдсэн өртгийн албан татварынх 14.4 тэрбум төг буюу 34.6 хувиар өссөн нь голлон нөлөөлжээ.

-Манай улсад оруулсан шууд хөрөнгө оруулалт 184,5 сая ам.доллар байна-
Хөрөнгө ба санхүүгийн данс 2009 оны IV улиралд 363.3 сая ам.долларын ашигтай гарч, 2008 оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад 55.0 сая ам.доллар буюу 17.8 хувиар өссөн байна. 2009 оны IV улиралд 284.1 сая ам.долларын гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт хийгдсэн ба өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 157.5 сая ам.доллар буюу 2.2 дахин өсчээ. Үүнд манай улсад оруулсан шууд хөрөнгө оруулалт 184.5 сая ам.доллар болж, өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 57.2 сая ам.доллар буюу 1.4 дахин өссөн нь голлон нөлөөлсөн байна.

Манай улс 2010 оны эхний 2 сард дэлхийн 86 оронтой худалдаа хийж, гадаад худалдааны нийт бараа эргэлт 607.6 сая ам.доллар, үүнээс экспорт 311.7 сая ам.доллар, импорт 295.8 сая ам.долларт хүрчээ. Нийт бараа эргэлтийн хэмжээ өмнөх оны мөн үеийнхээс 169.4 сая ам.доллар буюу 38.7 хувь, үүний дотор экспортын хэмжээ 79.3 сая ам.доллар буюу 34.1 хувь, импортын хэмжээ 90.0 сая ам.доллар буюу 43.7 хувиар өсчээ. Гадаад худалдааны тэнцэл 2010 оны эхний 2 сард 15.9 сая ам.долларын ашигтай гарсан ч, өмнөх оны мөн үеийнхээс 10.6 сая ам.доллар буюу 40.0 хувиар багасав.

Хэдийгээр боловсруулаагүй буюу хагас боловсруулсан алтны экспортын биет хэмжээ 85.1 хувь, үнийн дүн нь 83.5 хувиар буурсан боловч нийт экспортын хэмжээ өмнөх оны мөн үеийнхээс өсөхөд зэсийн баяжмалын биет хэмжээ 2.1 хувь, үнийн дүн нь 2.2 дахин, цайрын баяжмалын биет хэмжээ 3.8 дахин, үнийн дүн 8.0 дахин, төмрийн хүдрийн биет хэмжээ 2.3 дахин, үнийн дүн нь 3.0 дахин өссөн нь голлон нөлөөлжээ.

III.Эдийн засгийн салбарын үзүүлэлт

-Улсын хэмжээнд 3 сая 397,4 мянган мал хорогджээ-
Улсын хэмжээгээр 2010 оны эхний 2 сарын байдлаар 2.1 мянган тэмээ, 110.7 мянган адуу, 186.4 мянган үхэр, 1196.2 мянган хонь, 1901.9 мянган ямаа буюу оны эхэнд тоологдсон нийт малын 7.7 хувьтай тэнцэх 3397.4 мянган том мал зүй бусаар хорогдсон байна. Нийт хорогдсон малын дийлэнх буюу 56.0 хувийг ямаа эзэлж байна. Том малын хорогдол 2010 оны эхний 2 сард 2002 оноос хойшхи онуудын бүтэн жилийн хорогдлоос давсан байгаа бөгөөд дээрх хугацааны жилийн дундаж хорогдолтой харьцуулахад 3.7 дахин их байна.

Аж үйлдвэрийн салбарын нийт үйлдвэрлэлт 2010 оны эхний 2 сард (2005 оны зэрэгцүүлэх үнээр) 266.2 тэрбум төгрөгт хүрч, өмнөх оны мөн үеийнхээс 38.7 тэрбум төг буюу 17.0 хувиар өслөө. Аж үйлдвэрийн салбарын нийт үйлдвэрлэлт өмнөх оны мөн үеийнхээс 17.0 хувиар өсөхөд 35 хувийн агуулгад шилжүүлснээр зэсийн баяжмал, 47 хувийн агуулгад шилжүүлснээр молибдений баяжмал болон цайр, хайлуур жоншны баяжмал, нүүрс, газрын тос, бүх төрлийн малын мах, гурил, архи, дарс, пиво, катодын зэс, металл цувимал, ган төмөр хийц зэрэг аж үйлдвэрийн салбарын голлох нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл өссөн нь нөлөөлсөн байна. Аж үйлдвэрийн салбарын дүнгээр 2010 оны эхний 2 сард 507.3 тэрбум төгрөгийн (оны үнээр) бүтээгдэхүүнийг дотоод, гадаадын зах зээлд борлуулав.

-Төмөр зам болон агаарын тээврийн салбарын орлого 51,1 тэрбум болжээ-
Улсын хэмжээнд 2010 оны эхний 2 сард нийт 3.9 тэрбум төгрөгийн барилга угсралт, их засварын ажил гүйцэтгэсний 2.6 тэрбум төгрөг буюу 66.3 хувь нь дотоодын, 1.3 тэрбум төгрөг буюу 33.7 хувь ньгадаадын барилгын байгууллагуудад ногдож байна.

Төмөр замын тээврээр 2010 оны эхний 2 сард давхардсан тоогоор 549.4 мянган зорчигч зорчиж, 2425.5 мян.т ачаа тээвэрлэсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхээс зорчигчдын тоо 36.3 мян.хүн буюу 7.1 хувь, тээсэн ачаа 424.4 мян.т буюу 21.2 хувиар өсчээ.

Агаарын тээврээр 2010 оны эхний 2 сард давхардсан тоогоор 43.9 мянган зорчигч зорчиж, 237.0 тонн ачаа тээвэрлэсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхээс зорчигчдын тоо 9.9 мян.хүн буюу 29.0 хувь, тээсэн ачаа 53.8 тонн буюу 29.4 хувиар өсчээ.

Төмөр зам болон агаарын тээврийн салбарын нийт орлого 2010 оны эхний 2 сард 51.1 тэрбум төгрөгт хүрч, өмнөх оны мөн үеийнхээс 9.3 тэрбум төгрөг буюу 22.2 хувиар өсчээ.

Аюулт үзэгдэл, осол 2010 оны эхний 2 сард 563 удаа гарсны улмаас 53 хүн амь насаа алдаж, 2.9 сая мал хорогджээ. Аюулт үзэгдэл, ослыг төрлөөр нь авч үзвэл объектын түймэр 522 удаа, хүчтэй цасан болон шороон шуурга 8 удаа, газар хөдлөлт 2 удаа бүртгэгджээ. Аюулт үзэгдэл, ослын улмаас 157.4 тэрбум төгрөгийн хохирол учирсан байна.

Монгол Улсын Үндэсний Статистикийн хороо