КтМС-ийн багш Д.Ганбаатар: Маркетингийн тулаан III - Архины зах зээлийн өрсөлдөөн

Маркетингийн тулаан III - Архины зах зээлийн өрсөлдөөн-

Уншигч та бүхэндээ маркетингийн тулаан булангаараа Монголын томоохон зах зээлийн компаниудын маркетингийн стратегуудийг цувралаар хүргэж байгаа билээ. Энэ удаагийн дугаараар архины зах зээл дэх маркетингийн тулааныг хүргэж байна.

Том жижиг 2 өрсөлдөгч тулалдаанд ороход бурхан томынх нь талд л ордог. Эзлэгдээгүй талбар дээр худалдааны олон ажилтантай компани нь бүхнээс илүү хувийг эзлэх болно. Зах зээл хуваагдсаны дараа том хувь эзэлж байгаа компани мөн жижгүүдийнхээ үйлчлүүлэгчдийг зулгаасаар байдаг. Том компани зар сурталчилгаанд их мөнгө гаргаж, судалгааний том баг хөлсөлж, борлуулалтын олон цэгтэй байж чадна. Баян нь улам л баяжаад ядуу нь улам л хоосроод байдаг нь гайхах зүйл биш.

Тэгэхээр жижиг өрсөлдөгчид огт ирээдүйгүй гэсэн үг үү? яалаа гэж дээ, тийм байгаа болохоор гол нь зах зээл дээр бага хувьтай байгаа компаниуд энэ талаар цэргийн жанжин шиг бодох хэрэгтэй. Тэд байлдаан явуулах анхны зарчим -хүчний зарчмыг санаж явах нь чухал. Наполеон - хүн цөөтэй армийн байлдах урлаг нь дайрах юм уу хамгаалах цэг дээрээ дайснаасаа илүү цэрэг хуримтлуулахад оршино гэж хэлсэн удаатай.

Цэргийнхэн хүчний зарчмын чухлыг сайн ойлгодог. Тийм ч учраас тагнуулын мэдээг судлахдаа их цаг зарцуулдаг. Энэ нь маркетингийн хувьд судалгаа, шинжилгээний зардал юм. Ихэнх компаниуд маркетингийн судалгаа шинжилгээнд хөрөнгө зарахгүйгээр борлуулалтаа нэмэгдүүлэх өсгөх талаар ярьдаг. Энэ бол мөрөөдөл. Иймээс та зах зээл дээр хувиа өсгөх борлуулалтаа нэмэгдүүлэх гэж бодож байгаа бол зардал гаргахаа мартаж болохгүй. Жанжингууд цэргүүдийнхээ сэтгэл санааг өргөх зорилгоор тэд үргэлж л манай цэргүүд шиг цэрэг алга, манай зэвсгийг гүйцэх зэвсэг алга гэцгээдэг.

Маркетингийн олонхи удирдагчид тэдэн шиг аашилж, тэгснээрээ өөрсдийнхөө гоё үгэнд хууртдаг. Өөрсдийгөө хамгийн шилмэл хүмүүс, өөрсдийнхөө барааг хамгийн шилдэг гэж төөрөгдүүлснээр унадаг.

Монголын архины зах зээлд АПУ, Спирт бал бурам, Жем интернейшнл, UFC гэсэн компаниуд голлох байр суурийг эзэлж байгаа. Эдгээр компаниуд үнийн өөр өөрийн стратегийг хэрэглэсээр ирсэн. Энэ зах зээл нь өөрөө онцлог зах зээл учраас үнэ, бүтээгдэхүүн, хувиарлалтын стратегийг зөв барьснаар амжилт гаргах магадлал өндөр.

“АПУ” нэр хүндийн стратеги
АПУ компанийг мэдэхгүй, бүтээгдэхүүнийг нь хэрэглэж үзээгүй хүн ховор. Байгуулагдаад удсан, үйлдвэрлэлтийн олон жилийн туршлагатай, бүтээгдэхүүний чанар нь хэрэглэгчдэд танигдсан архины зах зээлд өөрийн гэсэн байр суурийг эзэлсэн гээд давуу тал ихтэй. Тиймээс нэр хүндийн буюу манлайлагчийн стратегийг хэрэгжүүлж байгаа. Бүтээгдэхүүний чанар сайн, үнийг нь өндөр түвшинд байлгах бодлого барьдаг. Өндөр чанартай бүтээгдэхүүнийг өндөр үнээр гаргах, дунд чанартай бүтээгдэхүүнийг дундаж үнээр гаргах, эсвэл чанарын түвшин доогуур бүтээгдэхүүнийг хямд үнээр худалдах стратегиуд нэг ижил зах зээл дээр зэрэгцэн оршино. Нэр төрлөө олшруулах гэж нэг их яардаггүй. Хуваарилалтын сувагтаа анхаарал тавьдаг. Гэхдээ сувгуудын борлуулалтын мэдээлэлийг авдаггүй сул тал ажиглагддаг. Бүтээгдэхүүн нь сегмент бүрт тохирсон байдаг ба зах зээлийн талбарыг бүтээгдэхүүн, тоног төхөөрөмж, ажиллагчдын хүчээр эзэлж байгаа. Бөөний буюу жижиглэнгийн худалдаанд идэвхижүүлэлт бага хийдгээс зах зээлийг бүрэн хамарч чаддаггүй сул талтай. Архины зах зээлд хүчтэй өрсөлдөгчийн тоонд зүй ёсоор ордог.

“Спирт бал бурам” өндөр үнэлгээний стратеги
“Спирт бал бурам” компани бүтээгдэхүүнийхээ чанарт анхаарч, үнийг дунд түвшинд барих бодлого барьдаг. Энэ нь масс хэрэглэгчдийг татах маркетингийн аргуудын нэг. Баяр ёслолын үеэр хэрэглэгчид СББ компанийн бүтээгдэхүүнийг их худалдан авдаг. Хэрэглэгчдийн худалдан авах чадварт тохируулж бүтээгдэхүүнийхээ үнийг тогтоодог давуу талтай. Хэрэглэгчдийн сэтгэлзүйд брэнд бүтээгдэхүүнээ хоногшуулахад их анхаарсаар ирсэн. СББ компанийн “Хар Чингис” хэрэглэгчдийн сэтгэлзүйд хоногшсон нэр хүндтэй брэнд болж чадсан. Идэвхижүүлэлтэд анхаарал хандуулдаг компаниудын нэг. Хувиарлалтын зохион байгуулалт өндөр. Гол арга нь маркетингийн компанит бодлого болох Сайн үйлсийн аян, нийгэмд хандсан үйл ажиллагаа нь талбарыг эзлэх боломжийг олгож байна. Тулаанд орохдоо өөрийгөө бусдад хүчтэй, сул талгүй гэдгээ сайн ойлгуулж чаддаг. Хэрэглэгчдийн худалдан авах чадвар болгонд тохируулсан бүтээгдэхүүнийг санал болгодог. СББ компани хэзээ ямар стратеги хэрэгжүүлэхээ мэддэг. Брэнд бүтээгдэхүүнийг сайжруулан тулаанд орвол манлайлагчийн стратегийг хэрэгжүүлж байр сууриа сэлгэх магадлалтай.


“Жем интернейшнэл” дэврүүлсэн стратеги
“Жем интернейшнэл” компани бүтээгдэхүүнийхээ сав баглаа, боодолд анхаарал хандуулдаг. Худалдааны энэ арга нь тухайн бүтээгдэхүүний хувьд тохиромжтой боловч түүнийгээ төгс сайн хийж чадахгүй байна. Бүтээгдэхүүнийхээ чанарыг дундаж, үнийг өндөр түвшинд барьж дэврүүлсэн стратеги хэрэгжүүлсээр ирсэн. Хэрэв чанар нь мэдэгдэхүйц өндөр байвал хэрэглэгчид эдгээр өрсөлдөгчдөд итгэж тэднээс илэрхий худалдан авч, мөнгөө хэмнэнэ. Бүтээгдэхүүнээ хэрэглэгчдийн толгойд өндөр зэрэглэлийнх гэж хоногшуулахыг хичээдэг. Лидерыг дагаж дууриадаг. Ижил төрлийн бүтээгдэхүүнд үнэ өндөр гэж амладаг. Зах зээлд хүчтэй өрсөлдөгч гарч ирсэн үед үнээ тогтвортой барьдаг.
“UFC” гойд сайн үнэлгээний стратеги
Шинэ брэнд гаргаж, хямд үнийн бодлогоор хэрэглэгчдийг татахыг зорьдог. Тиймээс чанар өндөр, үнээ хямд байлгах бодлого барьдаг. Архины зах зээлд гойд сайн үнэлгээний стратегийг хэрэгжүүлсээр ирсэн. Тэд зах зээлийг үнэд мэдрэмжтэй гэж төсөөлөн үнээ доогуур тогтоодог. Үүнийг зах зээлд гүн нэвтрэх үнэ гэж нэрлэдэг. Доорхи нөхцөлд үнийг доогуур тогтоож болно.
- Зах зээл нь үнийн мэдрэмж өндөртэй бөгөөд доогуур үнэ нь зах зээлийн илүү өсөлтийг урамшуулж байх
- Үйлдвэрлэлийн туршлага хуримтлагдахын хэрээр үйлдвэрлэл, хуваарилалтын зардал буурч байх
- Доогуур үнэ нь одоогийн болон далд өрсөлдөгчдийг шахаж байх

“АПУ” компанийн алдаа
Хэрэглэгчдийн сэтгэлзүйд хоногшсон зах зээлд нэр хүнд бүхий Болор брэндийг эвдсэн нь АПУ компанийн хувьд алдаа болсон. Бүтээгдэхүүний шинэчлэлтийг хийхдээ хоногшлийг тооцож үзээгүй. Зах зээлд тэргүүлэгч бүтээгдэхүүнээ тэр хэвээр нь хадгалж чадсан бол зах зээлээ алдахгүй байж болох байсан. Брэндээ хүчирхэг болгохоор эрс шинэчлэл хийж, сансрын хөлөгийн зураг бүхий шошгыг өөрчилсөн. Ингэснээр цоо шинэ бүтээгдэхүүн бий болж байгаа учраас зах зээлд дахин нэр хүндийг нь өсгөхөд асар их хөрөнгө, зарцуулах талтай. Coca-Cola өөрийн борлуулалтаа буурснаас болж 1985 онд New Coke!- ийг зах зээл дээр гарган ирлээ. Зах зээл хуучин бүтээгдэхүүнээ санагалзаж өдөрт 2000 илүү хүн залгаж хуучин Cola-г эргүүлэн өгөхийг шаардаж байлаа. Нэг хүн 1000$ оор хуучин Cola-г худалдан авсан нь бүр их сенсааци тарисан. Гэвч 79 хоногийн дараа Classic Coca-Cola- г зах зээлд буцааж гаргахаас өөр аргагүй болов. Бүтээгдэхүүнийг шинэчлэхдээ хоногшлоо тооцож үзэх хэрэгтэй.Зах зээлд тэргүүлэгч байхын тулд анхдагч байх. Харин энэ байр сууриа хадгалж үлдэхийн тулд бүх чадлаа дайчлах хэрэгтэй

“СББ” компанийн алдаа
Өмч хувьчлалын үеэр АПУ компанийн ажил нэг хэсэг доголдож, түр зогсолт хийсэн. Энэ үед СББ компани архины зах зээлийн хоосон орон зай руу довтолсон. Үүний үр дүн ч гарч “Хараа” брэндийн нэр хүнд маш огцом өссөн. Амжилтандаа хэтэрхий эрдсэн. Энэ үйл явдалд маркетингийн гол бодлого нөлөөлөөгүй бөгөөд харин АПУ компаний алдаа гаргасан гэж ойлгож болно. Иймээс энэ давуу талаа хадгалах үүднээс маркетингийн бодлогоо идэвхижүүлэх шаардлагатай. Үйл ажиллагаагаа идэвхижүүлэхгүй байгаа сул тал ажиглагдаж байна. Хөдлөхгүй бол өрсөлдөгчид орж ирэх аюултай.

“Жем интернейшнэл” компанийн алдаа
Хэрэглэгчдэд чанарыг мэдрүүлэх гэж хичээдэг. Ингэж бүтээгдэхүүндээ хэтэрхий өндөр үнэ тогтоох нь дайны талбарт хүчирхэг зэвсэгтэй хэрнээ явган цэрэггүй тулаанд орж байгаатай адил. Энэ нь нэг жигүүрийг нь эзлэж нөгөө жигүүрийг алдах магадлалыг нэмэгдүүлдэг. Тиймээс шинэ зах зээлийг хайх хэрэгтэй. Жижиг сегментийг орхигдуулсан сул тал ажиглагдаж байна. Хэтэрхий нэг тал руу зүтгэх нь өрсөлдөгчийнхөө давуу талыг анзаарахгүй байх нөхцлийг бүрдүүлдэг. Хэтэрхий лидер компанийн стратегийг дагах нь оновчтой бус.

“UFC” компанийн алдаа
Архины зах зээлд хамгийн бага үнэ тогтоосон компани. Бусад өрсөлдөгчид өндөр үнэ тогтоож байхад “UFC” хямд үнээ барьдаг. Энэ нь дайны талбарт явган цэрэгтэй, хүчирхэг зэвсэггүй тулаанд орж байгаатай ижил. Мэдээж техник технологийн хүч бага болохоор хүчтэй цохилтонд өртөж, эрсдэл учрах магадлалтай. Өөрийн давуу тал болох чанарыг зах зээл дээр төдийлөн сайн ялгаруулж өгч чадаагүй. Тансаг зэрэглэлийн брэндийг бий болгох шаардлагатай.